Periyodik tablo kimya kitaplarının sayfalarını ve okul laboratuvarlarının duvarlarını süsler. Bu tablo, kimya bilimciler için “sözlük” niteliğindedir. Evrendeki her şeyin temeli olan elementleri atom numarası ve atom kütlesi gibi ölçülebilir büyüklüklerle ifade eder ve elementler arasındaki benzerliklere dikkat çeker.
Elementlerin periyodik tablosu elementler hakkında detaylı bilgiler içerir. Elementin sembolü, atom numarası, atom kütlesi en yaygın kullanılan bilgilerdir ancak periyodik tabloda elementler hakkında çok daha fazla bilgi yer alır. Elementler hakkında bilgi toplamak için periyodik cetveli nasıl kullanacağınızdan biraz bahsedeceğiz.
Periyodik tabloda her elementin kendisine ait bilgi verici bir hücresi vardır. Bu hücreler artan atom numaraları ve kimyasal özelliklerine göre düzenlenip periyodik tablo oluşturulmuştur. Elementlerin hücreleri genellikle şu bilgileri içerir :
- Elementin sembolü. Semboller elementin isimlerinin kısaltmalarıdır. Bazı elementlerin kısaltmaları elementin Latince ismine göre yapılmıştır.
- Elementin ismi. Bazı periyodik tablolarda elementlerin sembollerini hatırlamayanlara yardımcı olmak adına elementin ismi de yer alır.
- Elementin atom numarası. Bir atomda bulunan proton sayısıdır. Elementi tanımlar. Bir elementi başka bir elementten ayırmada belirleyici bir özelliktir.
- Elementin atomik kütlesi. Atom kütlesi (ma) bir atomun kütlesini belirtir, bazen atomik kütle birimi (akb) cinsinden ifade edilir. Bu rakam, sıklıkla elementin izotoplarının da ortalama kütlesini belirttiği için, ondalıklı bir sayıdır. Bir elementin atom kütlesinden atom numarasının(proton sayısının) çıkarılmasıyla, o elementin nötron sayısı bulunabilir.
Atomlar periyodik tablo düzeninin temelini oluşturur. Elementlerin özelliklerini ve periyodik tablodaki yerlerini atomların yapısı belirler.
Periyodik tabloda yatay sıra “periyot” olarak isimlendirilir. Periyotlarda yer alan element sayısı değişiktir. Periyodik cetvelde artan atom numarasına göre elementler sıralanır. Buda bir sonraki elementte, bir önceki elementin elektron dağılımına yeni bir elektron eklenmesi demektir. Bir enerji düzeyinin elektronla tamamen dolması ile periyot sonlanır. Yani her periyot 8 a grubu ile biter. Yeni gelen elektron bir sonraki periyodun 1 a grubuna yerleşir.
Yatay sütunlar ise “grup” olarak adlandırılır. Bir gruptaki bütün elementler aynı değerlik elektronu sayısına sahiptir ve genellikle diğer elementler ile bağ yaparken aynı davranışları gösterirler.
Periyodik cetvelin altında asıl tablodan ayrı bulunan iki sıra “Lantanit” ve “Aktinit”ler 3B grubuna aittir.
Birçok periyodik tabloda farklı element tiplerini göstermek adına farklı renkler kullanırlar. Bu element türleri :
Alkali metaller, toprak alkali metaller, metaller, yarı metaller, geçiş metalleri, ametaller, lantanitler, aktinitler, halojenler ve soygazlar.
Kimya problemlerinde sık sık yardımına ihtiyaç duyabileceğiniz periyodik tablonun nasıl oluştuğunu eğlenceli bir dille anlatan “107 Kimya Öyküsü” kitabını okudunuz mu ?
