Mikroplar hemen her yerde kolayca üreyip, yaşayabilen canlılardır. Bu gözle görülemeyecek kadar ufak organizmalar ürününüzde istenmeyen değişikliklere ve hatta kullanan kişilerde de hastalıklara sebep olabilir. Kimya bilimci olarak (kozmetik sektöründe çalışanlar için), ürünü uygun şekilde formülize etmek ve bu mikropları üründen uzak tutmak sizin göreviniz.
Bu konu üzerinde çalışan kimya bilimciler ise bu sorunu koruyucu kimyasallar ekleyerek çözmüşler. Ancak burada da koruyucu olarak kullanılan kimyasalların zararlı etkilerinin de olması yüzünden, kısıtlanması hatta yasaklanması durumu doğuyor. Anlıyacağınız kozmetik sektöründe hâlâ yapıcak çok iş var.
Kozmetik koruyucularına neden ihtiyacınız var ?
Kozmetik koruyucularına ihtiyaç duymanıza başlıca sebep olan 2 etken:
- Ürünlerinizin yapısını bozan mikropları durdurmak
- Ürünlerinizi kullanan kişilerde hastalığa neden olabilecek mikropları durdurmak
Mikroplar, ürününüze bakteri, küf ve mantar yapılı organizmalar bulaştırır. Düşük miktarlar da fazla probleme sebep olmayan bu canlılar çoğaldıkları zaman çok büyük problemler yaratabilirler.
Bakteriler (örneğin psödomonas bakterisi), cilt ve göz enfeksiyonu, toksik etki, streptokok boğaz ağrısı ve hatta gıda zehirlenmesi gibi çeşitli sağlık problemlerine yol açarlar. Mantarlar (Candida albicans mantarı gibi) pamukçuk hastalığına yol açarlar. Bunların yanında birçok bakteri ürününüzün berbat kokmasına, renk bozukluklarına ve ürünün bozulmasına sebep olurlar. (Stabilite testinin uygulanmasının sebebi de budur zaten.)
Kozmetik ve kişisel bakım ürünlerinde en çok tercih edilen koruyucu maddelerin bir listesini yaptık. Günümüz de kullanılan hemen her üründe kuşkusuz bu ürünlerin bir çocuğunu görebilirsiniz.
Paraben
Parabenler en çok tercih edilen koruyucu maddelerdir. Para-hidroksibenzoik asitin esterleri olup, adını burdan almıştır. Yaygın parabenler, metilparaben (E numarası E218), etil paraben (E214), propilparaben (E216),bütilparaben ve heptilparaben (E209) ‘dir. Genelde toz halinde tedarik edilirler, bu da suda çözünürlük limitinin düşük olması sebebiyle bir sisteme ilave edilmesini zorlaştırır. Bakteri ve mantarlara karşı geniş spektrum da etkilidir ama etkili olduğu pH aralığı dışında mikroplara karşı yeterince etkili olamadığı için ilave koruyucular gerektirmektedir.
Formaldehit donörleri
Formaldehit parabenden sonra en çok tercih edilen koruyucudur. Mikropları öldüren membran proteinlerine karışırlar. Bakteri, mantar ve küfe karşı etkilidirler. Sağlığa oldukça zararlı olduğu endişesi yüzünden çoğu kozmetik kimya bilimcisi formaldehit kullanımını bırakmıştır. Bunun yerine, sulu çözeltilerinde formaldehit açığa çıkaran DMDM Hydantoin, imidazolidinyl urea ve gluteraldehit gibi bileşikler kullanmaktadırlar. Bu maddeler sürfaktan sistemlerde en çok tercih edilen yapılardır.
Fenol türevleri
Fenol türevleri kozmetik ürünlerinde yıllardır kullanılıyor ve bir dizi mikroba karşı etkilidir. Malesef, bu maddeler paraben yada fomaldehit donörleri kadar etkili değildir, bu yüzden kullanımı biraz kısıtlıdır. En yaygın kullanılanı ise fenoksietanol.
Kuaterner (dördüncül) amonyum bileşikleri
Nitrojen içeren ve çözelti içerisinde pozitif bir yüke sahip olan kuaterner yapıdaki bileşiklerdir. Bir çoğu mikroplara karşı öldürücü bir yeteneğe sahiptir. Bu yapıda ki bazı maddeler benzalkonyum klorür, metil amonyum klorür ve benzetonyum klorür. Katyonik yapıları; anyonik yapıda ki sürfaktanlar ile kullanımını ve işlevini kısıtlamaktadır.
Alkol
Alkol harika bir koruyucu maddedir ama yüksek miktarlar da kullanım gerektirir ve önemli çevresel kısıtlamalar ile karşı karşıyadır. Benzil alkol, diklorobenzil alkol ve hatta propilen glikol aynı anti-mikrobiyal etkiyi gösterir. Düşük miktarlar da, bu bileşikler ürününüzü korumada etkisini kaybetmektedir.
İzotiazolinler
Metilkloro- izotiazolin ve metil-izotiazolin gibi sentetik bileşiklerin inanılmaz derecede düşük seviyede etkiye sahiptirler. Bir çok farklı formülde kullanılmış ve geniş bir pH aralığında çalıştığı görülmüştür. Cildin hassaslaşmasına sebep olduğu için kullanımı kısıtlanmıştır.
Organik asitler & Diğerleri
Saydıklarımızın haricinde çeşitli koruyucu maddeler de kullanılır ancak bunlar; yukarıda saydığımız koruyucular ile aynı ölçüde denenmediği için bazı kısıtlamalar ile karşı kaşıyadır. En önemlileri sodyum benzoat, kloroasetamid,triklosan ve lodopropynyl Butylcarbamate. Sodyum pritiyon ve çinko pritiyon gibi piridin türevleri kepeğe neden olan bakterileri öldürmek için kullanılır.
Ülkemiz de kozmetik ve kişisel bakım ürünlerinin neredeyse hiçbirinde, içerik bölümünde kullanılan içeriklerin isimleri Türkçe yazmaz. Bilgilendirme amaçlı çeviri yaptığımız yazımız da bu maddelerin de Türkçe karşılıklarını kullanmaya çalıştık. Ancak bazı maddelerin ülkemizde Türkçe karşılığı bile yok. Bu nokta da bildiklerinizi ve varsa gördüğünüz hatalarımızı bize hemen aşağıya yorum bırakarak veya mail atarak bildirirseniz çok mutlu oluruz.
Kozmetik koruyucuları neden kötüleniyor ?
Kaynak : chemistscorner.com
