Marie Curie, modern dünyada gerçekten ünlü olan ilk kadın bilim insanıydı. Curie, “radyum” ve “polonyum” gibi radyoaktif metalleri keşfetti ve izole etti. Radyasyon ve beta ışınlarının doğasını oluşturdu. 1903 yılında Fizik dalında, 1911 yılında Kimya dalında Nobel ödülleri kazandı.
Nobel ödülü alan ilk kadın ve iki farklı dalda bu ödülü alan ise ilk kişidir.
Hayatının Erken Dönemi ve Eğitimi
Beş çocuktan en küçüğü olan “Maria Sklodowski”, 7 Kasım 1867 yılında Polonya’nın Varşova kentinde doğdu. Doğduğunda Polonya Rusya tarafından kontrol ediliyordu. Ailesi öğretmendi ve erken yaştan itibaren eğitimin önemini kavradı. 4 yaşında okumayı öğrendi. Annesi “Manya” 11 yaşındayken öldü.
“Manya” okul eğitiminde yüksek onurlarla mezun olduktan sonra, ailesi çok fakirleşti ve kendisini Polonya’da yükseköğrenim için seçenekleri olmayan bir kadın olarak buldu. Paris’te Tıp okuyan kız kardeşi Bronya’ya para gönderebilmek için bir süre mürebbiye olarak çalıştı.
1891’de doktor olan kız kardeşi Bronya’nın yanına Paris’e gitti. Ünlü bir Paris Üniversitesi olan Sorbonne’a kaydoldu. Okula daha iyi uyması için “Manya” adını Fransızca “Marie” olarak değiştirdi. Marie, fizik ve matematik eğitimi aldı. Her iki alanda da yüksek lisans derecesi aldı.
Araştırma ve Evlilik
Mezun olduktan sonra Paris’te kaldı ve manyetizma üzerine araştırmalara başladı. Yapmak istediği araştırma için küçük laboratuvarından daha fazla alana ihtiyacı vardı. Bir arkadaşı onu daha fazla odaya sahip olan başka bir genç bilim adamı Pierre Curie ile tanıştırdı. Marie ekipmanlarını sadece laboratuvarına taşımakla kalmadı, Marie ve Pierre birbirlerine aşık oldu ve 26 Temmuz 1895’te evlendiler.
İlk çocukları Irène 1897’de doğdu. Marie Curie araştırması üzerinde çalışmaya devam etti ve bir kız okulunda fizik okutmanı olarak çalışmaya başladı.
Radyoaktif Elementler
Henri Becquerel tarafından uranyumdaki radyoaktivite çalışmalarından esinlenen Marie Curie, diğer unsurların da bu kaliteye sahip olup olmadığını görmek için “Becquerel ışınları” üzerine araştırma başlattı. İlk olarak, toryumdaki radyoaktiviteyi keşfetti.
Radyoaktivitenin elementler arası bir etkileşimin özelliği olmadığını, bir atomun molekülde bulunduğundan ziyade atomun iç kısmının bir özelliği olduğunu gösterdi.
12 Nisan 1898’de, hala bilinmeyen bir radyoaktif element hipotezini yayınladı ve bu elementi izole etmek için uranyum cevheri olan uraninit ve kalkosit ile çalıştı. Pierre Curie’de bu araştırmaya katıldı.
Marie Curie ve Pierre Curie böylece önce polonyumu ve sonra radyumu keşfetti. Bu unsurları 1898’de ilan ettiler. Polonyum ve radyumun çok küçük miktarlarda bile izole edilmesi yıllar sürdü.
Ancak Marie Curie ve eşinin çalışmaları sonucu bulunan Radyum hem kendilerinin hem de başkalarının sonunu hazırlayacaktı. Radyum kızları olarak bilinen çalışanlar aracılığı ile üretilen radyum çılgınlığı olarak anılan bir dönem gelecekti akabinde.
Marie ve Pierre Curie’nin buluşları ile ilgili makaleye buradan ulaşabilirsiniz.
Marie yaydıkları x-ışınlarını inceledi. X-ışınlarının zararlı tümörleri öldürebildiğini buldu.
1903’te çalışmaları için Marie Curie, kocası Pierre ve Henry Becquerel, Nobel Fizik Ödülü’ne layık görüldü. Nobel Ödülü komitesinin ilk olarak ödülü Pierre Curie ve Henry Becquerel’e vermeyi düşündüğü bildirildi ve Pierre, Marie Curie’nin dahil edilerek uygun bir şekilde tanınmasını sağlamak için perde arkasında çalıştı.
1903’te Marie ve Pierre erken doğmuş bir çocuğu kaybetti. Radyoaktif maddelerle çalışmaktan kaynaklanan radyasyon zehirlenmesi zarar vermeye başladı. Fakat çift bunu bilmiyordu veya inkar ediyordu. İkisi de Stockholm’deki 1903 Nobel törenine katılamayacak kadar hastaydılar.
1904’te Pierre’ye çalışmaları için Sorbonne’da profesörlük verildi. Profesörlük Curie ailesi için daha fazla finansal güvenlik sağladı. Pierre’nin babası çocuklara bakmak için harekete geçti, Marie’ye küçük bir maaş ve Laboratuvar Şefi unvanı verildi.
Aynı yıl Curie çifti kanser ve lupus için radyasyon terapisi kullanımını kurdu ve ikinci kızları Ève doğdu. Ève daha sonra annesinin biyografisini yazacaktı.
(Bkz. Marie Curie – Bir Bilimkadınının Olağanüstü Yaşam Öyküsü)
1905’te Marie ve Pierre Curie nihayet Stockholm’e gitti ve Pierre Nobel Konferansı verdi.
Pierre Curie Ölümü
Kısa bir süre sonra 1906’da Pierre, Paris’te bir at arabasıyla aniden öldürüldü. Bu Marie Curie’yi iki küçük kızını yetiştirmekten sorumlu olarak tek başına bıraktı.
Kızı Ève Curie yıllar sonra yazdığı kitabında bu zamanlardan şöyle bahsetti;
“… Şu iki kelimeyi, “Pierre öldü” sözünü kabullendiği andan beri, omuzlarına ömrünün sonuna kadar taşıyacağı bir yalnızlık ve sır örtüsü çöktü. Bu nisan gününde, Madam Curie sadece dul bir kadın olmakla kalmadı, aynı zamanda iyileşmesi imkansız, içler acısı, bir “yapayalnız”, bir “herkesten uzak” insan haline geldi.”
Pierre’in ölümünden bir ay sonra, Sorbonne’da sandalyesi teklif edildi ve Marie kabul etti. 2 yıl sonra profesör seçildi ve Sorbonne’da sandalye tutan ilk kadın oldu.
İleri Çalışmalar
Marie Curie gelecek yıllarını araştırmasını organize ederek, başkalarının araştırmalarını denetleyerek geçirdi.
1911’in başlarında, Marie Curie’nin Fransız Bilimler Akademisi’ne seçilmesi bir oyla reddedildi.
Kadınlar Fransa Enstitüsü’nün bir parçası olamaz.
Emile Hilaire Amagat
Bununla birlikte, aynı yıl Paris Üniversitesi Radium Enstitüsü’nün bir parçası olan Marie Curie Laboratuvarı ve Varşova Radyoaktivite Enstitüsü’nün direktörlüğüne atandı ve saf radyumu başarıyla izole ettiği ve radyumun atom ağırlığını belirlediği için ikinci bir Nobel ödülü ile onurlandırıldı.
I. Dünya Savaşı sırasında Marie Curie, ödül kazancını savaş tahvillerine koydu ve tıbbi amaçlar için taşınabilir röntgen ekipmanlarını ambulanslara taktı ve araçları ön hatlara sürdü. Fransa ve Belçika’da 200 kalıcı röntgen tesisi kurdu.
Savaştan sonra kızı Irène (1935’te Kimya’da Nobel Ödülü aldı), laboratuvarda asistan olarak Marie Curie’ye katıldı. 1920’de radyuma yönelik tıbbi uygulamalar üzerine Curie Vakfı kurulmuştur.
Hastalık ve Ölüm
Radyoaktivite çalışması Marie-Pierre Curie ve meslektaşlarının, radyoaktif maddelerin insan sağlığı üzerine olan etkisi göz ardı edilerek yapıldı. Marie Curie ve kızı Irène yüksek radyoaktivite düzeylerine maruz kalmanın sebep olduğu lösemiye yakalandı.
Marie Curie’nin sağlığı 1920’lerin sonunda ciddi şekilde azaldı. Görme yetisi azaldı. Marie Curie emekli oldu ve kızı Ève ile sanatoryuma çekildi.
1934’te radyoaktivitenin büyük bir etkisi olan anemiden öldü.
Marie Curie’nin not defterleri hala o kadar radyoaktif ki, çıplak elle hala dokunulamaz haldedir. Çünkü radyumun yarılanma süresi 1600 yıldır.
