Laboratuvarda yanardağ gösterisi oluşturmak için birçok kimyasal yol mevcuttur.Fakat bugün yapacağımız yanardağ daha güzeldir çünkü kullanılan kimyasallar hazırdır ve patlamadan sonra güvenle imha edilebilir.
Yapacağımız yanardağ da lav mordan turuncuya sonra yine mora dönüşen bir renk geçişi içerir.Bu kimyasal yanardağ bir asit-baz reaksiyonu ve indikatör kullanımına eğlenceli bir örnektir.
Malzemeler;
- Gözlük, eldiven ve laboratuvar önlüğü
- 600 ml beher
- Beheri barındıracak kadar büyük bir küvet
- 200 ml su
- 50 ml derişik HCl
- 100 g sodyum bikarbonat
- Bromokresol indikatörü (50 ml etanol içinde 0.5 g bromokresol moru)
Nasıl Yapılır?
- Beher içinde ~10 gram sodyum bikarbonatı 200 ml su içinde çözün.
- Beheri küvetin ortasına yerleştirin.(Çeker ocak kullanmanız tavsiye edilir.En azından kuvvetli asiti kullanırken.)
- Yaklaşık 20 damla kadar indikatör ilave edilir.Bromokresol mor indikatörü etanol içinde turuncu olabilir ancak bazik sodyum bikarbonat çözeltisine atılınca mor renge dönecektir.
- 50 ml derişik HCl mor renkteki karışıma ilave edilir.Bu ekleme işlemi lavın rengi turuncuya dönen bir patlamaya neden olur ve beherden taşar.
- Asidik çözelti içine biraz sodyum bikarbonat serpin.Karışım bazik oldukça rengi tekrar mora dönecektir.Yeterli sodyumbikarbonat, hidroklorik asiti nötralize edebilir.
- Gösteriniz bittiği zaman karışımı süzüp bol su ile temizleyiniz.
Yanardağ nasıl çalışır?
İndikatör çözeltisi lavın rengini ortamın pH değişikliğine göre değiştirir.Çözelti bazikken (sodyum bikarbonat) indikatör mora döner.Asit ilave edildiğinde lavın pH’ı azalır (daha asidik olur) ve indikatör rengi turuncuya çevirir.Patlayan yanardağa sodyum bikarbonat serpmek lokalize asit-baz reaksiyonuna sebep olur ve lavın farklı bölgelerinde turuncu ve mor renkli bölümler görebilirsiniz.
Yanardağ beherden dışarı taşmasının sebebi de sodyum bikarbonat ve HCl asidin reaksiyonu sonucu açığa çıkan karbondioksit gazıdır.
HCO3- + H+ ↔ H2CO3 ↔ H2O + CO2
