Kozmetiklerin Sınıflandırılması

Genel anlamda Kozmetikler deri, tırnak, saç gibi organların görünüşünü düzelten ve güzelleştiren preparatlar olarak bilinir. Kozmetik kelimesi İngilizce ‘Cosmos’ kelimesinden türetilmiş olup evren, dünya düzeni ve evrensel düzenin tesisi anlamına gelmektedir.

Amerikan Gıda, İlaç ve Kozmetik Kanunun da kozmetik kelimesi şu şekilde tanımlanmaktadır. ‘’Dökülmek, serpilmek, ovulmak veya başka herhangi bir kısmının temizlenmesi, güzelleştirilmesi, cazibesinin artırılması veya görünüşünün değiştirilmesi amacıyla uygulanan preparatlar ve sabun dışı maddeler.’’

Kozmetik kelimesi genel anlamda ele alındığında da bir kimsenin görünüşünü düzeltmek için kullanılan maddeler, preparatlar, tedavi biçimleri ve araçlar anlaşılmaktadır. Kozmetikler iki şekilde sınıflandırılır:

1) Uygulanış yerlerine göre,

2) Temel etki alanlarına göre.

Kozmetikler uygulanış yerlerine göre kendi arasında 5’e ayrılır.

1-Deri ve deriye uygulanan kozmetik preparatlar

• Yumuşatıcı Kremler
• Yumuşatıcı Losyonlar
• Temizleyici Kremler
• Temizleyici Losyonlar
• El Krem ve Losyonları
• Temel Kremler (Foundation Creams)
• Günlük Kremler
• Hormon Kremleri
• Sterat Kremleri (Vanishing Creams)
• Yüz Maskeleri
• Cildin Rengini Açan ve Ciltteki Lekeleri Gideren Preparartlar
• Terlemeye Mani Olan (Antiperspiran) Preparatlar
• Ter Kokularını Önleyen (Deodoran) Preparatlar
• Traş Preparatları

2- Tozlar ve Pigmentli Preparatlar

• Yüz Pudraları
• Allık
• Dudak Boyaları
• Tırnak Cilaları
• Göze Uygulanan Kozmetik Preparatları

3- Saç ve Saça Uygulanan Kozmetik Preparatlar

• Saça Şekil veren Preparatlar
• Saçı Düzleştiren Preparatlar
• Şampuanlar
• Saç Boyaları
• Saç Rengini Açan Preparatlar
• Saçlara Parlaklık Verici ve Saç Şekillerini Koruyucu Preparatlar
• Saçları Besleyici Preparatlar
• Saç Lakları (Hair Sprays)

4- Dişlere ve Ağız Boşluğuna Uygulanan Kozmetik Preparatlar

• Diş Patları ve Diğer Preparat Şekilleri
• Takım Dişlerin Temizlenmesi İçin Kullanılan Preparatlar
• Ağız Suları

5- Diğer Kozmetik Preparatları

• Ayağa Uygulanan Kozmetik Preparatlar
• Bebek Preparatları
• Banyo Preparatları
• Vücut Pudraları
• Depilatuvarlar

Kozmetik aynı zamanda temel etki alanlarına göre de 5’e ayrılır.

1. Tabaka Oluşturan Maddeler: Derinin, saçın ve tırnağın üzerinde dekoratif ve koruyucu bir tabaka oluştururlar. Tırnak cilaları, makyaj malzemeleri gibi…
2. Keratinli Maddeler: Epiderm isteki keratine, saçlara ve tırnaklara etki eder ve burada fiziksel veya kimyasal, dekoratif veya kademeli değişimlere yol açar. Dihidroksiaseton, Tioglikol asit, Formalin (Tırnak sertleştiricisi olarak) gibi…
3. Sebatrop Maddeler: Deri yğzeyinin temel bileşenlerini örneğin yağ veya mikroflorayı kalitatif ve kantitatif olarak etkiler. Sabunlar, kremler, sütler, yağlı losyonlar ve antiperspirantlar gibi…
4. Endirekt Dermatop Maddeler: Yaşayan derinin psikolojisini, yüzeyden itibaren, örneğin su tutma miktarını değiştirmesi şeklide değiştirerek etkiler. Kremler ve sütler, ışık filtreleri, pudralar ve alkollü losyonlar gibi…
5. Direkt Dermatop Maddeler: Yaşayan derinin psikolojisini direkt epidermise girerek etkiler. Hormonlar ve vitaminler gibi…

Söz konusu bu kozmetikler insan görünüşünün düzeltilmesi için sistematik bir şekilde incelenirler ki bu da ‘’Kozmetoloji Biliminin’’ içeriğidir. Modern kozmetik ve kozmotoloji farması, farmasötik teknoloji anatomi, mikrobiyoloji, biyoloji, kimya, dermatoloji, endokrinoloji, histoloji ve psikoloji gibi çeşitli bilim dallarına dayanmaktadır. Bu bilim dalları preparatların araştırılması, formülasyonu, hazırlama ve kontrollerinde önemli etken olmaktadır. Bazı preparatlar kozmetik ve ilaç olarak çift yönlü olarak düşünülebilir. Çünkü kozmotoloji uzun yıllar tıp biliminin ve özellikle de dermatolojinin yanında yer almıştır.

Kozmetik, ürün kullanımı insanların tarihi ile paralel olmasına karşın, kozmetik bilim dalı olarak ancak I. Dünya Savaşından sonra gelişmeye başlamış, organik kimya, analitik kimya, fiziksel kimya, hücre biyolojisi, toksikoloji vb. bilim dallarının katkısıyla da bağımsız bir bilim dalı konumuna erişmiştir. II. Dünya Savaşını izleyen yıllarda kimya ve biyoloji alanındaki araştırma ve geliştirmelere paralel olarak kozmetik sanayi hızlı bir atılım göstermiştir. Böylece hem ürünlerinin çeşidi artmış hem de kalitesi ve nitelikleri yükselmiştir.

Kozmetik ürünlerinin insan sağlığı üstündeki etkilerini denetlemek, kimyasal bileşimleri bakımından gerekli koşullara uyulmasını sağlamak için çeşitli tüzük ve yönetmelikler çıkarılmış, ürünlerin hazırlanmasında belirli ölçütlere ve kurallara uyulması zorunlu tutulmuştur.