Kuru Buzun Kullanım Alanları – II

Kuru buz ile bulut tohumlama (Coğrafi)

Kuru buz ile bulut tohumlama, yağış olmasını sağlar. Bulut tohumlama, New York’ta bulunan bir General Electric laboratuarında kazayla keşfedilen bir olgudur. Bulut tohumlamanın kullanıldığı birkaç ilginç olay şunlardır:

1946 yılında kimyager Vincent Schaefer’ın, Schenectady (New York) yakınlarında bir uçaktan yaklaşık üç kilo kuru buzu boşaltması kar yağışına neden olmuştur.

Bulut tohumlama, ABD Hava Kuvvetleri tarafından Vietnam’da muson sezonunu uzatmak için kullanılmıştır.

Rusya’da Çernobil nükleer felaketi sonucu oluşan radyoaktif sızıntının, bulut tohumlama ile Moskova’ya ulaşması engellenmiştir.

Çin’deki 2008 Olimpiyat Oyunları sırasında hava kirliliğinin azalması için bulut tohumlama kullanılmış ve hala havaalanlarında sisi kaldırmak için kullanılmaktadır.

Besi hayvanlarının damgalanmasında (Tarım-Hayvancılık)

Kuru buz, hayvan damgalamak için yeni bir yöntemdir. Büyükbaş hayvanların canını yakmak ve yara izi bırakmak yerine soğuk-damga ile saç köklerinin beyaz kıl üretmesine neden olur. Bu da herhangi bir yara izi olmadan gözle görünür bir damga oluşmasını sağlar.

Soğuk-damga demiri, hafifçe yuvarlak bir şekle sahip bakırdan yapılır. Büyükbaşlar dar bir alan olan sıkıştırma kanalına yönlendirilir, cilde çok yakın bir şekilde tıraşlamaları yapılır ve tıraşlanan bölge üzerine alkol püskürtülür. Daha sonra soğuk-damga demiri yaklaşık bir dakika o alan üzerine bastırılır. Donma saç köklerinin etkilenmesine ve o alanda büyüyen kılların beyaz olmasını sağlar. Hayvanlar sadece kısa bir süre soğuğu hisseder çünkü bölgede hızlı bir uyuşma hissi oluşur. Damga demiri, kuru buz ve yüzde 90 alkol içeren bir karışımın içine birkaç dakika daldırılarak soğutulur. Karışımın köpürmesi demirin damgalama için hazır olduğunu işaret eder. Aparatlar değiştirilerek bu yöntem farklı şekillerde uygulanabilmektedir. Geleneksel sıcak damgalama ile karşılaştırıldığında bu yöntem daha az can acıtıcı ve daha insancıl olan bir yoldur.

Sushi için kullanılan balıkların dondurulmasında (Gıda)

Yakalanmış taze balıkların kuru buz ile şoklanması sayesinde taptaze sushi hazırlanabilmektedir. Aslında FDA (Gıda ve İlaç İdaresi), balıkların çiğ olarak yenmeden önce dondurulması gerektiğini bildirmiştir. Ton (Orkinos) balığında istisna mevcuttur ancak deniz ürünleri uzmanları Orkinosun şoklanmasının lezzeti daha iyi koruduğuna inanmaktadır. Lider sushi şefleri, balıkların dondurulmasında endüstriyel standart sıcaklık olan -24 derece Celsius yerine -57 derece Celsius sıcaklığını tercih etmektedir.

Kuru buz ve sıvı azot kullanılarak 500 kiloluk ton balığını tamamen dondurma işlemi yaklaşık bir buçuk gün sürmektedir. Dondurulan balık iki yıl süreyle muhafaza edilebilmektedir. Balık ihtiyaca göre parçalar halinde kesilmekte ve sadece hizmet öncesi sıcak suda çözündürülerek kullanılmaktadır.

‘’Yeşil Defin’’ işleminde 

(Müslüman olmayan yerlerde) Yeşil defin işleminde ölen kişinin vücudunu korumak için kuru buz kullanılır. Ceset bir bez örtü veya basit biyo-bozunabilen tabut ile mezarlıktan daha çok kır çiçeği bahçesine benzeyen yere gömülür.

Yeşil Defin’i destekleyen birçok örgüt, bu yöntemin mumyalamada ve tabutlardaki toksik kimyasalların kullanımından daha çevre dostu olduğuna inanmaktadır. Bu yöntem aynı zamanda daha az masraflıdır.

Tank (Tüp) tamirinin daha güvenli hale getirilmesinde (Sanayi)

Kuru buz, yanıcı çözücüler içeren tanklardaki oksijenin uzaklaştırmasını sağlar ve tankların onarımında veya yok edilmesinde kullanılır.

Oksijeni uzaklaştırmak için önce kuru buz pelet veya blok halinde tankın dolum ağzından içeri atılır. Daha sonra tank açıklığından içeri kuru bir bez yerleştirilir. Birkaç dakika sonra kuru buz süblimleşir ve tank oksijenle yer değiştiren karbon dioksitle dolar. Kullanılan bez, oksijen ve karbon dioksit gazlarının çıkışına izin vererek, kuru buzun süblimleşmesiyle artan tank içindeki basıncı ortadan kaldırır. Kuru buz miktarı ve bekleme süresi tankın büyüklüğüne bağlı olarak değişir. Tank açıklığından karbon dioksit akışı birkaç dakika daha devam ettikten sonra tank onarım için hazır hale gelir.

Asfaltın hızla soğutulmasında (Sanayi)

Asfalt serme çalışmaları kaba bir işlem gibi görünebilir ancak bir inceliğe sahiptir. Sıcak karışım, üretim fabrikasından şantiyeye gelene kadar serpmek için uygun sıcaklığı gelmek zorundadır. Asfaltlama makinelerine sürekli tedarik ihtiyacı kamyonlarla karşılanır. Asfaltın uzun ömürlü olması için silindirlerin etkin bir şekilde asfaltı sıkıştırması gerekir.

Karayollarıyla ilgilenen kurum veya firmalar, asfalt kaplamada kabul edilebilir sıkıştırma ve son yoğunlukla ilgili sözleşme şartlarını oluşturmaktadır. Bu şartların hazırlanması, laboratuar incelemeleri için yeni asfalttan gelen numunelerin test edilmesiyle sağlanır. Numunenin zarar görmesini önlemek amacıyla numune alma gereksinimleri çok özeldir. Test için hasarsız numune kesmek için asfaltın soğuması gerekir. Normal soğumaya bırakılması halinde laboratuarda tespit edilecek bir yetersiz sıkışma gibi bir sorun gecikmeden ötürü yüklenici firmaya pahalıya mal olabilir.

Soğutma işlemini hızlandırmak ve asfalttan çok çabuk numune almak için firmalar kuru buz kullanır. Kuru buz yeni döşenmiş asfalta doğrudan uygulanmaz çünkü aşırı soğuktan oluşan termal şok numunede mikro kırıklar oluşturabilir. Genellikle asfalt yüzeyini kuru tutmak için plastik bir torbaya yerleştirilen ıslak buz, asfalt ile kuru buz arasına yerleştirilir. Ayrıca, alan değerlendirmelerini hızlandırmak için şantiyeye mobil test laboratuarı konumlanabilir.

Kaynak: continentalcarbonic.com