Kolloid kimyası – II

Dağıtıcı ortam ve dağılan fazın etkileşimine göre kolloidlerin sınıflandırılması

Dağılan fazın dağıtıcı ortama afinitesine bağlı olarak kolloidal sistemler iki grupta incelenebilir.

1) Liyofilik çözeltiler: Liyofilik terimi sıvı seven (yani çözücü seven) anlamına gelir. Bazı maddeler belirli sıvılar için bir afiniteye sahiptir ve halihazırda koloidal çözelti oluştururlar. Uygun bir çözücü ile karıştırılan maddeler liyofilik kolloid ya da kalıcı (gerçek) kolloid adı verilen kolloidal çözeltileri oluştururlar. Dağıtıcı ortam olarak su kullanıldığı zaman bu gibi kolloidler hidrofilik kolloid adını alır ve sistem hidrofilik çözelti olarak bilinir.

Jelatin, albümin, nişasta vb. liyofilik kolloidlere örnek olarak verilebilir. Nişasta çözeltisi, suda çözünmüş protein çözeltisi, organik çözücüde çözünmüş polimer çözeltisi vb. liyofilik çözeltilere örnek gösterilebilir.

Liyofilik çözeltiler kararlıdır ve kolayca çöktürülemezler. Bu çözeltiler kendiliğinden kararlılığa sahip olurlar yani bir dengeleyici madde eklemek gerekmez.

Liyofilik çözeltilerin önemli özelliği, dağıtıcı ortam dağılan fazdan ayrılması ve sonrasında dağıtıcı ortamın dağılan faza eklenip tekrar karıştırılmasıyla çözelti haline gelebilmesidir. Hidrofilik çözeltilerin de geri dönüşümlü çözelti olmasının bilinen nedeni budur.

2) Liyofobik çözeltiler: Liyofobik terimi sıvı sevmeyen (çözücü sevmeyen) olarak adlandırılabilir. Çözücü ortama afinitesi olmayan ve dağıtıcı ortamla karıştırıldığı zaman çözelti durumuna kolayca geçmeyen maddelere Liyofobik kolloidler ya da geçici kolloidler denir. Bu kolloidlerin çözeltileri özel teknikler kullanılarak hazırlanır ve Liyofobik çözeltiler olarak adlandırılır.

Metal çözeltiler (altın, platin vb.) ve metal sülfit ve oksitler gibi çözünmeyen maddelerin çözeltileri Liyofobik çözeltilere örnek gösterilebilir.

Liyofobik çözeltiler liyofilik çözeltilere göre daha az stabildir. Liyofobik çözeltiler az miktarda elektrolit ilavesiyle, ısıtmayla veya çalkalama ile kolaylıkla çökeltilir (pıhtılaşır). Ayrıca, çökelen dağılan faz dağıtıcı ortam eklenmesiyle çözelti haline gelmez. Yani geri dönüşümlü değildir. Liyofobik çözeltileri daha uzun süre çözelti halinde tutmak için dengeleyici madde eklenmesi gerekir.

İlginizi Çekebilir! Kolloid Kimyası

Liyofilik çözeltiler ve Liyofobik çözeltiler arasındaki önemli farklılıklar aşağıdaki tabloda verilmiştir:

Özellik	Liyofilik çözelti	Liyofobik çözelti
Hazırlama Kolaylığı	Sadece dağıtıcı ortam ve çalkalamayla kolaylıkla hazırlanır	Sadece özel teknikler kullanılarak elde edilir
Hidrasyon	Büyük ölçüde hidratlaşmıştır	Çok fazla hidratlaşmamıştır
Kararlılık	Hidrasyondan dolayı oldukça kararlı ve kolay çökmez	Az kararlı ve ısıtma, elektrolit ilavesi veya çalkalama ile çökebilir
Geri dönüşüm	Geri dönüşebilir	Geri dönüşmez
Görünüm	Dağılmış tanecikler gözle ve ultra mikroskop altında kolayca tespit edilemez	Dağılmış tanecikler gözle tespit edilemez, ultramikroskop altında kolayca tespit edilebilir
Viskozite	Dağıtıcı ortama göre yüksek	Dağıtıcı ortam ile yaklaşık aynı değerlerde
Yüzey gerilimi	Dağıtıcı ortama göre genelde daha düşük	Dağıtıcı ortam ile yaklaşık aynı değerlerde
Parçacık yükü	Dağılmış tanecikler az yüklü veya yüksüzdür	Dağılmış tanecikler belirli bir pozitif veya negatif yüke sahiptir
Elektrik alanda parçacık migrasyonu	Dağılmış tanecikler her iki yönde göç gerçekleştirebilir veya hiç göç gerçekleştirmez	Söz konusu dağılmış tanecikler mevcut yüke göre göç gerçekleştirir