Etanoik Asit Nedir?

Etanoik asit aslında daha çok asetik asit olarak bilinir. CH₃COOH formüllü organik asit, karakteristik keskin bir kokusu ve ekşi tadı ile renksiz bir sıvıdır. Sirke yaklaşık 4-8% oranında asetik asit içerir yani sirkenin su dışındaki ana bileşenidir diyebiliriz. Genellikle zayıf asit olarak sınıflandırılır, ama saf çözeltileri (buzlu asetik asit) cilt yanıklarına neden olabilir.

Kimyasal Özellikleri

Etanoik asit en basit organik karboksilik asittir. Tutkal yapımında kullanılan polivinil asetat ve fotoğraf filmi için kullanılan selüloz asetat maddelerinin üretiminde ki en önemli bileşendir. Bu bileşik aynı zamanda bakteriyel fermantasyonun bir sonucu olarak sirkede bulunur.

• Asidite: Karboksil grubu (-COOH) çözelti içinde iyonlaşıp H+ iyonlarını serbest bırakması ile ona asidik bir karakter verir. Sadece bir proton verebildiği için, monoprotik asit olarak kabul edilir.
  CH₃COOH → CH₃COO^–+ H⁺
• Yapı: Etanoik asit katı halde iken dimer yapısındadır – hidrojen bağları ile bağlanmış iki molekül. Bu dimer yapıları çözelti içinde de oluşabilir ancak sadece hidrojen bağı olmayan çözücüler içinde.
• Çözücü Özellikleri: Çözelti ortamında, etanoik asit, su ve etanol gibi polar bir çözücüdür. Apolar olan sülfür ve iyot bazlı bileşikleri çözebildiği gibi; inorganik tuzlar ve şekerler gibi polar bileşikleri de çözebilir. Ayrıca su, hekzan ve kloroform ile karışabilir.

Kimyasal Reaksiyonlar

• Organik Kimya: Etanoik asit bir karboksilik asit olarak birçok karakteristik reaksiyona uğrar. Örneğin; bir baz varlığında, asetat tuzu ve su meydana çıkarır; kuvvetli bir baz kullanıldığında ise çift proton aktarımı gerçekleşebilir. Ayrıca, asetik asit indirgenerek etanol elde edilebilir. Buna ek olarak, etanoik asit esterleri Fisher esterifikasyonu ile amidleri oluşturur.
• Anorganik Kimya: Bu bileşik, hidrojen gazı ve metal asetatların oluşumuna yol açarak, çinko, demir ve magnezyum gibi bazı metaller üzerinde aşındırıcı olabilir.
• Biyokimya: Fizyolojik pH değerinde, etanoik asit tamamen iyonlaşmış formda bulunur. Asetil grubu karbonhidrat ve yağ metabolizması dahil olmak üzere önemli metabolik reaksiyonlarda bulunduğundan her canlı için gereklidir.
• Fermantasyon: Etanoik asit, çok yaygın bakteriler olan Asetobakter ve Klostridyum türleri dahil olmak üzeri birçok bakteri tarafından üretilebilir. Etanoik asit doğal olarak meyve ve diğer gıdaların bozulması ile de üretilir.

Endüstriyel Kullanım ve Uygulama Alanları

Etanoik asit bir çok endüstriyel uygulama da kullanılan yaygın bir bileşiktir.

• Vinil asetat monomer üretiminde kullanılır.
• Etanoik asitin başlıca esterleri, genellikle kaplama ve boyama dahil olmak üzere birçok endüstriyel işlemde çözücü olarak kullanılır.
• Fotoğraf filmi yapımında kullanılan bir asetilasyon ajanı olan asetik anhidrit üretiminde kullanılır.
• Çözücüsü yeniden kristallendirme reaksiyonlarında kullanılır.
• Sirke içerdiği asetik asit ile gıdaların bozulmasına neden olacak çoğu mikroorganizmanın büyümesini engeller. Bu yüzden turşu kurmada sebzelerin ömrünü uzatmak için kullanılır.

Kaynak :

• thechemicalblog
• wikipedia